In deze serie artikelen wordt gekeken naar mantelzorgers. Er wordt in dit eerste artikel gekeken naar de redenen om te mantelzorgen. Ook wordt ingegaan op de eigenschappen van deze mantelzorgers. In latere artikelen is er aandacht voor de (negatieve) effecten van het zorgdragen en de mogelijke interventies die mantelzorgers ondersteuning kunnen bieden.
Het aantal mensen met een zorgvraag groeit, terwijl het zorgbudget krimpt. Zodoende wordt er van deze mensen verlangd dat zij zo lang mogelijk thuis blijven wonen en dat zij een beroep doen op de eigen omgeving. Dit kan door bijvoorbeeld mantelzorgers in te schakelen. Door dit type veranderingen in de zorg heeft mantelzorgen een minder vrijwillig karakter gekregen. Mantelzorgers bieden hun partner, ouder of andere naaste ondersteuning bij fysieke zorg, emotionele problematiek en crisismanagement. Ook helpen zij hen connecties met anderen te behouden en beslissingen te nemen.
Thuis biedt een gevoel van veiligheid. De plek is voor velen gevuld met herinneringen en bezittingen. Patiënten met een zorgvraag willen dan ook zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Zij zien verzorging aan huis, doordat het opname in een zorginstelling uitstelt of voorkomt, als de sleutel deze wens in vervulling te laten gaan. Om thuis oud te kunnen worden, is de familie de belangrijkste bron van steun voor veel patiënten, zo verkiezen hulpbehoevende ouderen de partner en/of kinderen als mantelzorger.
Patiënten richten zich zowel wat betreft huishoudelijke taken als bij ziekte het eerst tot familie, maar zoeken voornamelijk emotionele en informationele steun bij hen. Familiesteun is van grote invloed op (subjectief) welzijn, zo worden depressieve gevoelens en eenzaamheid van patiënten verlicht, een buffer voor negatieve levenservaringen gevormd, en positieve emoties, moraal, en blijdschap vergroot.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Sommige theorieën stellen dat mensen overgaan tot mantelzorgen vanwege gevoelens van wederkerigheid en morele verplichting. Onderzoek richt zich echter ook op de unieke relatie tussen kind of partner en de patiënt. Deze levert andere opbrengsten op dan iemand kan verkrijgen uit andere relaties. Aangezien beide partijen deze relatie in stand willen houden, staat de zorgplicht in het teken van het bieden van deze unieke opbrengsten om de behoeften van de patiënt te bevredigen.
Daarnaast wordt in onderzoek naar mantelzorgers veel gebruik gemaakt van hechtingstheorie. Deze is vooral op de ouder-kindrelatie van toepassing. Het bestaan van een interne staat van hechting, een duurzame affectieve relatie tussen kind en ouder, stimuleert kinderen in contact te blijven met hun ouders en hen te beschermen tegen letsel. Kinderen worden volgens deze theorie mantelzorger om de ontbinding van hun hechtingsrelatie zo lang mogelijk te voorkomen.
Het aannemen van mantelzorgtaken is eveneens afhankelijk van de eigenschappen van mantelzorgers, zoals geslacht en geografische nabijheid, zo nemen meer vrouwen dan mannen de rol van mantelzorger op zich. Vrouwen zijn veelal gesocialiseerd om te zorgen. Hierdoor wordt het een bepalende factor voor hun identiteit. Vooral ongetrouwde vrouwen, zonder kinderen jonger dan achttien jaar, die (dicht)bij de patiënt wonen, een emotioneel sterke band met de patiënt hebben en financiële steun ontvangen van deze persoon zijn eerder geneigd tot mantelzorgen. Zodoende komt ook in gezinnen met meerdere broers en zussen de zorg voornamelijk te liggen bij de laatste groep.
Dit artikel is onderdeel van een serie.
Lees meer:
Deel 2 – Klachten bij mantelzorgers – effecten van mantelzorgen
Deel 3 – Hulp voor mantelzorgers – interventies bekeken
Infographic – Hulp voor mantelzorgers
Bronnen – Bronnen 3Bplus artikelen mantelzorgers
