Sensoren op de werkvloer: vragen over ethiek en privacy
Er worden steeds vaker sensoren ingezet op de werkvloer. TNO heeft daarom een aantal informatiebladen ontwikkeld. Hierin gaat men specifiek in op sensoren op werkplekken waar met (chemische) stoffen gewerkt wordt. Het doel is niet enkel te beschrijven hoe sensoren ingezet kunnen worden. Er wordt namelijk ook gekeken naar voor- en nadelen, en vraagstukken op het gebied van ethiek en privacy.
Vraagstukken over de inzet van sensoren op het werk
We lichten een aantal mogelijke gevaren uit. Zoals gezegd heeft TNO als voorbeeld gekozen voor een werkplek waar met (chemische) stoffen wordt gewerkt. De risico’s op het gebied van ethiek en privacy zijn echter heel universeel. Met andere woorden: de beschreven vraagstukken gelden echter niet specifiek voor werkplekken waar met (chemische) stoffen gewerkt wordt.
We noemen een aantal gevaren:
Veel van de verzamelde data is persoonlijke data. Zodoende vormt deze data automatisch een privaygevaar. Weet je precies hoe veilig je werkgever de data bewaart? En hoe zit dat als data gedeeld moet worden met derden? Bijvoorbeeld om verwerkt te worden? Verzenden, bewaren, verwerken; elke stap levert een extra risico op.
Mag een oud-werkgever data over een werknemer doorzetten naar diens nieuwe werkgever? Of misschien naar een zorgverzekeraar? Dat zijn vragen waar (in alle landen!) een duidelijk antwoord op moet komen.
De inzet van sensoren kan mensen het gevoel geven de hele tijd in gaten gehouden te worden. Als je (het idee hebt dat je) baas je de hele tijd in de gaten houdt, kan dat stress opleveren. En dat is natuurlijk nadelig voor je welzijn.
Uit de verzamelde gegevens is mogelijk gedrag af te leiden. En informatie over iemands gedrag kan mogelijk op een negatieve manier worden ingezet, bijvoorbeeld tijdens een functioneringsgesprek. Gaat iemand vaak naar de wc? Is iemand te lang in de buurt van een gevaarlijke stof geweest?
In hoeverre mogen werknemers zelf bepalen of ze sensoren willen dragen? Hoeveel inspraak is wenselijk? Wat betekent dit voor het recht op zelfbeschikking? Kan een weigering leiden tot ontslag?
We moeten zorgdragen dat de verantwoordelijkheid voor een veilige werkomgeving niet verschuift naar de werknemer. Bijvoorbeeld wanneer een werknemer weigert om sensoren te dragen of wanneer deze (ondanks een waarschuwing van een sensor) te lang blijft dralen in een onveilige omgeving. Is het dan een kwestie van “eigen schuld, dikke bult”?
En hoe zit dat wanneer een werknemer ziek wordt doordat hij te lang bloot is gesteld aan een gevaarlijke stof? Wiens verantwoordelijkheid is dat dan? En wat betekent dat voor een schadevergoeding?
Sensoren zijn geen panacee. Sensoren vormen in ieder geval niet altijd een vervanger voor andere veiligheidsmaatregelen. We moeten uitkijken dat er geen gevoel van schijnveiligheid wordt gecreëerd. Zeker aangezien het sommige werkgevers nog ontbreekt aan voldoende kennis over sensortechnologie.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Helaas kunnen werkgevers en werknemers nog niet altijd bevredigende antwoorden geven op alle bovenstaande ethische en privacyvraagstukken. Aangezien de inzet van sensoren op de werkvloer alleen maar toe zal nemen, zijn die antwoorden echter wel hard nodig. De informatiebladen van TNO zijn bedoeld om werkgevers en werknemers te helpen zich gezamenlijk voorbereiden op de inzet van sensoren op de werkplek. Je downloadt de informatiebladen hier.
Een stukje uitleg: wat is een sensor?
Een sensor is een kunstmatige uitvoering van wat in de biologie een zintuig wordt genoemd. Met een sensor neemt een machine de omgeving waar en kan informatie verzameld worden. Een bekende uitspraak is: “meten is weten”. Hiermee wordt gewezen op het grote belang van het uitvoeren van metingen voor het beschikbaar maken van concrete, feitelijke informatie. Met cijfers kun je vergelijken, rekenen, voorspellen en controleren.
