Ouderen blijven steeds langer thuis wonen. Domotica en andere (elektronische) hulpmiddelen worden ter ondersteuning ingezet in de ouderenzorg. In deze serie artikelen gaan we in op de visies van de betrokken partijen op domotica in de ouderenzorg. Ouderen, zorgverleners, producenten en beleidsmakers geven hun mening over dit type hulpmiddelen. Ook kijken we naar de interacties tussen deze groepen.
De elektronische hulpmiddelen die ervoor zorgen dat ouderen hun functionaliteit bewaren en onafhankelijk kunnen blijven wonen, kunnen in een aantal categorieën verdeeld worden. Zo zijn er in-huismonitoring en -management, en medicatie- en gezondheidsmonitoring en -management. Met middelen uit de eerste categorie wordt ervoor gezorgd dat ouderen zo veilig mogelijk kunnen leven in hun eigen huis. Denk hierbij aan bewegingssensoren en beveiligingsmiddelen, zoals alarmen, sloten en camera’s. Met middelen uit de tweede categorie wordt de gezondheid van ouderen in de gaten gehouden en gemanaged. Vaak worden deze middelen toegepast na ontslag uit het ziekenhuis, bij een (levensbedreigende) chronische ziekte of wanneer medicijnen niet (volgens recept) in worden genomen.
In het kader van eenduidigheid wordt in het vervolg van deze serie artikelen geen onderscheid gemaakt tussen de diverse typen elektronische apparaten. Er zal in zijn algemeenheid gesproken worden over domotica. Domotica (ook wel huisautomatisering genoemd) betreft de integratie van technologie en diensten, ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen en leven. Bij domotica draait het zodoende niet alleen om integratie van techniek en bediening in de woning, maar ook om de dienstverlening van buitenaf naar de woning. Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Domotica in de ouderenzorg zorgt voor een grotere kwaliteit van leven. Zo kan door (vroeg) te waarschuwen voor een verminderende gezondheid van de oudere op tijd interventie plaatsvinden en ziekenhuisbezoek voorkomen worden. Dit geldt tevens voor (chronisch) zieken. Diabetespatiënten kunnen dankzij deze elektronische hulpmiddelen hun bloedsuikerspiegel beter reguleren, astmapatiënten kunnen hun symptomen laten afnemen, en hart- en COPD-patiënten kunnen ziekenhuisopname voorkomen.
De implementatie van domotica in de ouderenzorg brengt een (gewenste) kostenbesparing met zich mee die niet ten koste gaat van de gezondheid en veiligheid van de hulpbehoevende. Zo verbetert het bepalen van de gezondheidstoestand van ouderen middels deze elektronische apparaten de kwaliteit en variëteit van informatie naar de zorgverlener. De combinatie van deze accurate voorspellers van gezondheidsrisico’s en up-to-date informatie zorgt tezamen met alarmsystemen voor betere beslissingen van zorgverleners. Ook zijn zij in staat veel meer mensen in een kortere tijd bij te staan en bijvoorbeeld reiskosten uit te sparen.
Ondanks de vele voordelen is domotica nog niet erg wijdverspreid in de ouderenzorg. Factoren die van invloed zijn op het besluit van ouderen nieuwe technologie te proberen, zijn de geanticipeerde voordelen, de moeilijkheid in gebruik, de inschatting of de technologie schade kan berokkenen en de beschikbaarheid van alternatieven. Ook de steun van anderen en de eigen attitudes en uitgangspunten, waaronder de behoefte om thuis oud te worden, zijn van belang. Ouderen die thuis oud willen worden, accepteren technologie sneller. Zorgverleners zijn de voornaamste gatekeepers wat betreft domotica in de ouderenzorg. Zij spelen daardoor een belangrijke rol bij de implementatie en verspreiding hiervan.
Ondanks dat de acceptatie van deze elektronische hulpmiddelen onder zorgverleners relatief hoog is, maken zij weinig gebruik van dit type oplossingen. Mogelijke redenen hiervoor betreffen hoge kosten, privacy issues, ontbreken van aansluiting met bestaande routines, en het missen van een gepercipieerd nut. Vooral dit gepercipieerde nut is van grote invloed op de attitude van zorgverleners. Dit kan vergroot worden door de compatibiliteit van domotica met bestaande processen en routines te verbeteren. Over het algemeen is langzame implementatie van domotica in de ouderenzorg te wijten aan een incompleet begrip bij alle betrokkenen.
Onzekerheid over de beste manier deze te ontwikkelen, coördineren en in stand te houden, is eveneens van belang. Om deze problemen op te vangen, zijn interventies nodig die zich focussen op de gebruiker en deze technische assistentie bieden. Daarnaast moeten zorgverleners training ontvangen en dient het zorgsysteem te beschikken over de benodigde infrastructuur. Ten slotte is het bevorderlijk alle betrokken partijen samen te brengen en onzekerheid over verantwoording binnen de implementatie van domotica in de ouderenzorg weg te nemen.
Dit artikel is het tweede deel van een serie.
Lees meer:
Deel 1 – Veranderingen in de ouderenzorg – aging in place
Deel 3 – De mening van ouderen over domotica: ‘Als het maar nuttig is’
Infographic – Infographic: domotica-implementatie in de ouderenzorg
Bronnen – Bronnen 3Bplus artikelen domotica
