In het vorige artikel beantwoordden we de vraag wat klimaatverandering is. We gaven een definitie van klimaatverandering en gingen alvast in op wetenschappelijk bewijs. In dit artikel gaan we verder in op de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering. Hierbij hebben we specifieke aandacht voor de impact van klimaatverandering op de mens.
De westerse ervaring van moderniteit, vooral technologische ontwikkeling, economische groei, materiële welvaart, verstedelijking en democratie is gebouwd op het industriële kapitalisme. Dit economisch systeem is gebaseerd op het versnellen van de winning en het verbruik van fossiele brandstoffen voor energie. Het verbranden van fossiele brandstoffen is verantwoordelijk voor drie kwart van de toename in CO2 door menselijke activiteit in de afgelopen 20 jaar. De rest wordt voornamelijk veroorzaakt door veranderingen in het gebruik van land, waaronder ontbossing. In vergelijking met 1990 stoten we nu ruim 55% meer CO2 uit. Aangezien fossiele brandstoffen er in overvloed zijn, zal dit de uitstoot in de 21ste eeuw niet beperken.
Onderzoek laat zien dat de mensheid buiten de draagkracht van de aarde leeft. De ecologische voetafdruk meet menselijke consumptie op basis van het land dat nodig is de benodigde resources te bieden en het afval van de globale burger te absorberen. In 2008 was dit 30% meer dan de biologische capaciteit. Dit tekort moet opgevangen worden met niet-duurzame resources. Onder andere afkomstig uit het verleden (fossiele brandstof) of de toekomst (overbevissing). De impact van de mensheid op het klimaat hangt af van de grootte van de populatie en de impact per persoon. Dit wordt bepaald door manier waarop resources gebruikt worden, of deze vernieuwd kunnen worden en de schaal van de menselijke activiteit ten opzichte van de draagcapaciteit van de betreffende ecosystemen. Het is de combinatie van populatietoename in ontwikkelingslanden en niet-duurzame consumptiepatronen in de ontwikkelde wereld die een uitdaging vormen.Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Het opwarmen dat evident is geworden uit instrumentele metingen is consistent met een groot aantal observaties, zoals gedocumenteerd door onafhankelijke wetenschappelijke groepen. Negen van de tien warmste jaren vonden plaats sinds 2000, met 2014 als warmste jaar. Dit was het 38 achtereenvolgende jaar met bovengemiddelde temperaturen. De kans dat deze veranderingen plaats hebben gevonden door toeval is vrijwel gelijk aan nul. De temperatuur was relatief stabiel tijdens de (twee) duizend jaar voor 1850, met regionale fluctuaties, zoals de kleine ijstijd. Klimaatstudies tonen aan dat zelfs indien de broeikasgassen worden gestabiliseerd op het niveau van het jaar 2000, een verdere opwarming van ongeveer 0,5 °C nog steeds zou optreden. De effecten van klimaatverandering creëren dus toenemende risico’s voor de systemen van de planeet en een groot aantal soorten, inclusief de mens.
Toekomstige klimaatverandering en de geassocieerde impact zal van regio tot regio verschillen, maar geanticipeerde effecten omvatten: stijging van de zeespiegel, het verlies van polair zee-ijs, het smelten van de continentale gletsjers en veranderingen in neerslagpatronen. Denk ook aan progressieve verschuiving in de habitat van soorten en de grenzen van ecosystemen, verzuring van de oceanen, etc. Andere aannemelijke veranderingen betreffen extreem weer, zoals hittegolven, droogte en zware regen- en sneeuwval, evenals verzuring van de oceanen, het uitsterven van soorten, en de bedreiging van voedselveiligheid door verminderde oogsten. Temperatuurveranderingen variëren over de wereld, zo stijgen oceaantemperaturen langzamer dan die van het land. Deze thermische inertie van de oceanen en de trage reacties van andere indirecte effecten betekenen dat het eeuwen of langer kan duren voordat het klimaat zich aanpast aan veranderingen.
Klimaatverandering is niet alleen een bedreiging in de verre toekomst. Het is de belangrijkste drijfveer achter de stijgende humanitaire behoeften, zo nemen klimaatrampen toe: zo’n 70% van alle rampen is gerelateerd aan het klimaat, terwijl dit twee decennia geleden nog zo’n 50% was. Deze rampen eisen een zwaardere menselijke tol en komen met een hoger prijskaartje. Destructieve plotselinge zware regenval, hevige tropische stormen, herhaalde overstromingen en droogte zullen naar alle waarschijnlijkheid toenemen, evenals de kwetsbaarheid van lokale gemeenschappen. De gevolgen van klimaatverandering vinden ook plaats op psychisch en sociaal niveau. Hitte, extreme weersomstandigheden en de toegenomen concurrentie om schaarse resources – verergerd door reeds bestaande ongelijkheden en onevenredige gevolgen tussen groepen en naties – kunnen resulteren in verhoogde stress en angst. Zelfs in afwezigheid van de directe gevolgen, kunnen anticipatie en bezorgdheid over de dreiging van klimaatverandering de kwaliteit van leven aantasten en een bedreiging vormen voor de geestelijke gezondheid.
Dit artikel is onderdeel van een serie.
Lees meer:
Deel 1 – Wat is klimaatverandering: een introductie Deel 3 – Duurzaamheid als antwoord op klimaatverandering Infographic – Hoe bereiken we duurzaamheid? Bronnen – Bronnen 3Bplus artikelen klimaatverandering
