Ondanks wetenschappelijk bewijs dat door het verbranden van fossiele brandstoffen, en het kappen en platbranden van bossen de mens bezig is het klimaat dusdanig te veranderen dat het voortbestaan van alle organismen in gevaar is gekomen, wordt er weinig actie ondernomen om de klimaatverandering een halt toe te roepen. Hoe zorgen we voor klimaatactie? In deze serie wordt gekeken naar mogelijke manieren om het publiek tot klimaatactie te bewegen, te beginnen met publieke betrokkenheid en het formuleren van een boodschap. In volgende artikelen gaan we onder meer in op framing en doelgroepen.
Om tot klimaatactie te komen, is ongekende samenwerking nodig. Evenals innovatief beleid, nieuwe technologieën, lastige compromissen, en nieuwe manieren van denken en gedragen. Of een overheid, industrie, organisatie of individu klimaatacties steunt of zich hier juist tegen verzet, is mede afhankelijk van de heersende publieke opvattingen over klimaatverandering. In het eerste decennium van de eenentwintigste eeuw aarzelde de publieke opinie over de realiteit van klimaatverandering en de menselijke oorzaak hiervan. Te midden van de economische crisis en koelere weersomstandigheden daalde publieke bezorgdheid over opwarming van de aarde aanzienlijk. Deze staat van publieke opinie roept kritische vragen op over de effectiviteit van benaderingen die gebruikt worden om deze complexe, wetenschappelijke kwestie zinvol en bruikbaar over te brengen. Maar hoe zorgen we voor klimaatactie?
De wetenschap heeft voldoende aangetoond dat klimaatverandering aan de gang is, dat het probleem grotendeels door de mens veroorzaakt is, en dat er aanzienlijke bedreigingen voor menselijke en milieusystemen bestaan. Dit bewijs rechtvaardigt onmiddellijke en significante maatregelen om klimaatverandering en gerelateerde risico's te verminderen. In een democratie vereisen deze beleidsacties en de implementatie ervan openbare input, ondersteuning, of toestemming, en actieve betrokkenheid van het publiek. Communicatie is essentieel om wetenschappers, politici, en het publiek te koppelen. En speelt zodoende een belangrijke en constructieve rol bij publieke betrokkenheid bij de klimaatverandering. Het gaat hierbij om cognitieve, affectieve, en gedragsmatige dimensie. Mensen krijgen inzicht in de problematiek, ervaren een emotionele reactie, en reageren actief door middel van veranderingen in klimaatrelevant gedrag.
Hoe zorgen we voor klimaatactie? Om klimaatverandering effectief te communiceren, moet een aantal vragen worden gesteld. Zo moet duidelijk zijn welke boodschap overgebracht moet worden, wie het publiek is, wat de doelen van de communicatie zijn, wie de zender is, en via welke kanalen de boodschap wordt verzonden. In deze serie artikelen bespreken we al deze punten, te beginnen met de boodschap.
Veel communicatie-inspanningen hebben aangenomen dat het informeren over klimaatverandering volstaat om overtuigingen en houdingen te wijzigen. Deze mobiliseren dan op hun beurt tot actie. De discrepantie tussen zorgen en opvattingen over klimaatverandering en klimaatrelevante gedragingen tart deze veronderstelling echter. Een tweede categorie communicatie-inspanningen probeert maatschappelijke betrokkenheid en actie te bewerkstelligen. Dit vereist dat klimaatverandering en de voorgestelde acties persoonlijk, lokaal en urgent gemaakt worden. Deze campagnes kunnen illustreren wat gedaan kan worden en portretteren deze acties meestal als relatief eenvoudig uit te voeren.
De derde categorie communicatie-inspanningen probeert niet alleen politieke actie of een context-specifieke gedragsverandering te stimuleren. Maar probeert ook veranderingen in sociale normen en culturele waarden over te brengen. Indien vergezeld van ondersteunend beleid, infrastructuur, prijzensignalen en technologische veranderingen, kunnen deze inspanningen verstrekkendere gevolgen hebben dan die in de tweede categorie.
Communicatie-inspanningen moeten de aandacht van het publiek vasthouden. Voor sommigen zal spanning werken, voor anderen humor of een verrassende clou, dwingende beeldspraak, een zinspeling op historische kansen en uitdagingen, of intrigerende feiten die de menselijke nieuwsgierigheid aanboren. Tevens is het belangrijk dat berichten intern consistent zijn. Een boodschap die vooral geschillen omtrent de wetenschappelijke consensus benadrukt, maar mensen wel vraagt bepaalde acties te laten nemen, is niet intern inconsistent.
Daarnaast maken of bereiken effectieve berichten de mentale modellen die mensen helpen het probleem te begrijpen en sturen zij hen naar de juiste gedragsreactie. Om doeltreffend te zijn, moeten berichten en de mentale modellen die hierin zijn ingebed de onzichtbare oorzaken en gevolgen zichtbaar maken, ondenkbaar oplossingen illustreren, en barrières tot actie weergeven als te overwinnen. Berichten worden begeleid door en zijn onlosmakelijk verbonden met beeldspraak, toon, en emoties die worden opgeroepen door foto's, symbolen, kleuren en muziek. De emotionele impact op het publiek moet zorgvuldig worden beschouwd. Aangezien deze veel sterker is dan het effect van woorden alleen. Berichten die leiden tot de verhoging van angstige gevoelens moeten begeleid worden door informatie die het mogelijk maakt deze gevoelens te vertalen in te nemen maatregelen.
Dit artikel is onderdeel van een serie.
Lees meer:
Deel 2 - Actie tegen klimaatverandering – het bewegen van mensen
Deel 3 - Klimaatveranderingscommunicatie – de aanpak van klimaatverandering
Deel 4 - Klimaatactie mogelijk maken – motivatie en belemmeringen
Infographic - Hoe zorgen we voor actie tegen klimaatverandering?
Bronnen - Bronnen 3Bplus artikelen klimaatverandering
