Duurzamer leven betekent dat we vandaag resources gebruiken op een manier die de voorraad voor de toekomst behoudt. Duurzaam leven is daarmee een levensstijl die probeert het gebruik van resources door een individu of samenleving te verminderen. Mensen die een duurzaam leven nastreven, proberen hun ecologische voetafdruk te verkleinen door hun methoden van transport, energieverbruik en dieet aan te passen. Duurzaamheid betekent echter niet dat je zonder luxe leeft, maar vooral dat je je bewust bent van je verbruik van resources en het door jou geproduceerde afval. Duurzamer leven is vrij eenvoudig als je vasthoudt aan enkele basisprincipes, met de fundamenten als vermindering en hergebruik. Voorbeelden als het uitdoen van lampen als je een kamer verlaat en het wassen op 30 graden zijn zelfs al diep geworteld in onze samenleving. Ook het kopen van duurzame producten – bijvoorbeeld fair trade en lokaal geproduceerde producten – is in opkomst.
Een verschuiving naar een duurzame levensstijl omvat verschillende soorten acties, sommige kunnen dagelijks uitgevoerd worden (minder water gebruiken, recycling), terwijl andere slechts eenmaal of sporadisch uitgevoerd worden (autovrij worden, een huis isoleren). Andere voorbeelden van direct duurzaam gedrag zijn: gedrag beperken of beëindigen (minder autorijden), een oud gedrag vervangen (fietsen in plaats van autorijden), en gedrag efficiënter maken (carpoolen in plaats van alleen rijden). Daarnaast zijn er een aantal gedragingen die op zichzelf geen duurzame acties zijn, maar die nog steeds bijdragen aan het creëren van een duurzame wereld. Het lezen van een boek over het verbouwen van biologische groenten zijn voorbeelden van indirect duurzame acties. Verder zijn er: burgerlijke acties (stemmen, handtekeningen verzamelen), educatieve acties (informatie opzoeken), financiële acties (geld doneren, een bedrijf boycotten), juridische acties (om naleving van de milieuwetgeving af te dwingen) en overtuigende acties (schrijven van brieven).
De meerderheid van de mensen gelooft dat een duurzame levensstijl positieve verandering kan creëren. Onder meer uit energiebesparend gedrag en energie-efficiëntie investeringen blijkt een toenemend bewustzijn en bereidheid om duurzamer te leven. De meeste mensen zijn zodoende ook oprecht geïnteresseerd in duurzaamheid, bijvoorbeeld omdat ze dit zien als hun verantwoordelijkheid, hun kwaliteit van leven willen verbeteren en/of geld willen besparen. De transitie naar een duurzame levensstijl kent echter een aantal uitdaging, zo stellen mensen dat groen leven duurder is en dat zij een gelijkgestemde gemeenschap om hen heen missen. Deze mensen hebben het gevoel dat ze het allemaal alleen doen. Ze missen mensen steun en verliezen na enige tijd hun motivatie. Daarnaast geven mensen aan niet te weten waar ze precies moeten beginnen. Daarbij missen ze bijvoorbeeld biologische winkels in hun omgeving en alternatieven voor plastic. Bovendien vinden zij dat ze niet genoeg informatie hebben om veranderingen in hun levensstijl aan te brengen.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Elk product dat we kopen, heeft een ecologische voetafdruk: van de materialen die worden gebruikt bij de productie tot de vervuiling die hierbij vrijkomt en de verpakking die na het weggooien op de stortplaats terechtkomt. Als je producten niet vaak gebruikt, kun je denken aan het (uit)lenen ervan. Ook kun je kijken naar tweedehands opties en naar opties die niet (in plastic) verpakt zijn. Om minder plastic afval te produceren, kun je onder meer voor herbruikbare tassen kiezen en plastic voor eenmalig gebruik (zoals waterflessen en rietjes) vermijden, evenals producten die gemaakt zijn van (of verpakt zijn in) plastic. Omgekeerd kun je investeren in herbruikbare producten voor de plastic items die je het vaakst gebruikt, zoals waterflessen. Daarnaast is het belangrijk dat grote aankopen grote milieuvoordelen hebben. Duurzaamheid is hierbij financieel aantrekkelijker dan veel mensen denken. Want alhoewel duurzame producten (soms) duurder zijn in aanschaf, bieden ze op de lange termijn vaak een flinke energiebesparing. Je kunt ten slotte nog energie besparen op je apparaten, namelijk door deze niet onnodig aan te laten staan, ook niet op stand-by.
Als het op voedsel aankomt, is het zaak zo weinig mogelijk te verspillen. Daarnaast kun je het beste plantaardige producten kopen. De intensieve veehouderij verruilen voor biologische alternatieven is simpelweg ontoereikend om klimaatverandering te stoppen. We moeten minder vlees, vis en zuivel eten en onze eiwitten meer uit plantaardige bron halen. Om te voorkomen dat je bijdraagt aan het uitsterven van wilde dieren, kies je producten gemaakt van duurzame materialen en eet je in restaurants die geen bedreigde soorten serveren. Daarnaast is het zaak te kiezen voor groente en fruit van het seizoen en voor producten die niet zijn ingevlogen. Biologische producten worden geteeld zonder kunstmest en kunstmatige bestrijdingsmiddelen, zodat deze chemicaliën niet in het milieu belanden. Verder is voor een duurzame levensstijl van belang geen flesjes water te kopen, maar water uit de kraan te drinken. Aanvullend is het zaak te letten op de ingrediënten van je eten. Rijst is bijvoorbeeld minder duurzaam dan aardappelen en voor de productie van palmolie worden regenwouden gekapt.
Duurzame huizen worden gebouwd met behulp van duurzame methoden, materialen en faciliteren een groene levensstijl. De constructie van het huis en het onderhoud ervan hebben neutrale gevolgen voor de aarde. Om (bouw)materiaal als groen te bestempelen, moeten lucht- en waterkwaliteit niet aangetast worden bij de productie, ook moet dit proces energie-efficiënt zijn en zo weinig mogelijk resources verbruiken. Dit laatste kan onder meer worden bereikt door zoveel mogelijk gerecycleerde materialen te gebruiken. Daarnaast is lokaal beschikbaar materiaal en materiaal dat lang meegaat de betere optie. Het is zelfs mogelijk om off-the-grid te wonen; deze huizen zijn niet meer aangesloten op het openbare energienet of rioleringssysteem, omdat ze zelf drinkwater en stroom opwekken.
Wanneer je je huidige woning wilt verduurzamen, kun je denken aan het installeren van zonnepanelen en isoleren. Ook kun je kiezen voor energie van een groene leverancier en de thermostaat standaard een paar graden lager zetten. Zelfs met relatief kleine investeringen kun je duurzamer wonen, zo is het dichten van kieren en tochtgaten een goede eerste stap. Daarnaast kun je een programmeerbare thermostaat gebruiken voor het efficiënter verwarmen van je woning, evenals energiebesparende verlichting. Een maatregel als dubbel glas zorgt er ook nog eens voor dat het comfort in huis toeneemt. Waterbesparing is ook cruciaal. Je kunt water besparen door korter te douchen, lekkende kranen te repareren en voor apparaten met een lager waterverbruik te kiezen. Ook kan het helpen om voor inheemse planten in de tuin te kiezen, die je niet bij hoeft te wateren, en vogels en insecten voedsel en beschutting bieden. Een andere maatregel is het aanleggen van groene daken, waarmee gebouwen geïsoleerd worden, die afstromend regenwater opvangen en het hitte-eilandeffect verminderen.
Ook op de gebieden van vervoer en vakantie zijn duurzamere opties mogelijk. Zo is het natuurlijk sowieso beter de fiets te pakken of te wandelen in plaats van de auto te gebruiken. Als dat laatste toch noodzakelijk is, kan men zich in ieder geval een zuinigere rijstijl aanleren, en kiezen voor een zuinigere auto of deelauto, of te carpoolen. Een andere duurzame maatregel is om buiten de spits te reizen en/of zoveel mogelijk thuis te werken. Kies anders voor een elektrische auto, of eentje die rijdt op groen gas. Vanwege het lagere gewicht en de kleinere motor, verbruikt een kleinere auto minder brandstof. Gemotoriseerd vervoer zorgt echter vrijwel altijd voor uitputting van fossiele brandstoffen, zelfs de elektriciteit voor trein, tram en metro wordt vaak opgewekt met fossiele brandstoffen. Het OV wint de groene vergelijking echter alsnog ruimschoots – zelfs als een auto volledig bezet is.
Ga duurzaam op vakantie door minder ver weg te gaan of te kiezen voor de trein in plaats van het vliegtuig. Accommodaties verschillen ook op het gebied van duurzaamheid. Hoe luxer de accommodatie en de omstandigheden, des te groter de milieugevolgen vaak zijn. Wat betreft milieuontlasting gaat niets boven kamperen. Aan het strand liggen kan uitermate milieuvriendelijk zijn, tenzij je met het vliegtuig naar de Filipijnen vliegt en daar in een luxe resort verblijft. Iets ondernemen op vakantie kan zeer verschillend uitpakken. Snorkelen levert nauwelijks milieubelasting op, terwijl jetskiën het milieu sterk vervuilt. Ten slotte is het zaak souvenirs die gemaakt zijn van wilde planten en dieren, en beschermde soorten te vermijden.
Er zijn een aantal manieren om afval te verminderen, zo kun je papierverspilling tegengaan door reclamefolders en afschriften voortaan digitaal te ontvangen. Daarnaast is het zaak verpakkingsmateriaal zoveel mogelijk te vermijden en anders her te gebruiken. Hergebruik vermindert de noodzaak van grondstofwinning, omdat het ingezamelde materiaal dient als grondstof voor nieuwe verpakkingen of andere producten. Veel materiaal zoals glas, papier, gft en plastic worden hergebruikt als je ze goed gescheiden weggooit. Glas is oneindig te recyclen, oud papier en karton zijn de belangrijkste grondstoffen van nieuw papier en karton, van gft-afval wordt compost of gas gemaakt, en zo’n 40% van alle plastic verpakkingen wordt opnieuw gebruikt. Upcycling ligt in het verlengde van recycling. Hierbij streeft men ernaar (oud) materiaal om te zetten in iets van vergelijkbare of hogere waarde. Denk aan het vermaken van oude kleren tot een tas of het geschikt maken van zeecontainers voor bewoning. Als je echter niet weet wat je met een oud item kunt doen, kun je deze altijd verkopen of doneren. Door de levensduur van elk product te verlengen, verminder je de afhankelijkheid van producten voor eenmalig gebruik. Via deelsites leen je spullen van andere consumenten, waaronder spullen die je niet dagelijks gebruikt, zoals tuingereedschap, kampeerspullen of auto’s. Deelauto’s zijn bovendien nieuwer dan de gemiddelde eigen auto, zodat ze meestal zuiniger en schoner rijden. Als veel auto’s worden gedeeld, daalt bovendien de milieubelasting van de productie, het onderhoud en de sloop van auto’s. Collaboratieve consumptie (delen, ruilen, verhandelen) toont een verschuiving aan van de voorkeur voor eigendom van goederen naar “toegang” tot goederen en diensten en van passieve consumenten tot coproducenten van goederen en diensten (het verbouwen van je eigen voedsel).
Bij het kiezen van een bank of verzekeraar kun je letten op het duurzaamheidsbeleid. Volgens de Eerlijke Bankwijzer kunnen banken op het gebied van klimaat, wapens en dierenwelzijn nog flinke stappen maken. De meeste banken zijn niet open over de omvang van hun aandeel in de uitstoot van broeikasgassen van bedrijven waarin ze investeren, ook hebben ze geen meetbare CO2- reductiedoelstellingen voor deze bedrijven gepubliceerd. Daarnaast is het natuurlijk zaak om te stemmen op politieke partijen met sterke milieudoelen. Moedig je vertegenwoordigers aan een krachtiger beleid te voeren om klimaatverandering te bestrijden, dieren en natuur te beschermen, en de toegang tot gezinsplanning te ondersteunen. Beter onderwijs en toegang tot gezinsplanning verminderen namelijk gezinsgroottes en daarmee onze algehele ecologische voetafdruk.
