Domotica wordt ingezet om ouderen langer thuis te laten wonen. Het kan hiermee een grote bijdrage leveren aan de ouderenzorg. Het doel van deze artikelen is om nader te kijken naar de visies van de betrokken partijen op dit type hulpmiddelen en de interacties tussen deze groepen. Speciale aandacht is er voor de mening van ouderen over domotica.
Domotica raakt diverse groepen in het zorgproces. Naast ouderen en zorgverleners zijn ook producenten en beleidsmakers betrokken partijen. Wat vinden deze groepen van domotica? De mening van ouderen over domotica staat centraal in dit laatste artikel in deze serie over thuis oud worden met domotica.
Ouderen hebben veelal een positieve mening over domotica. Zij stellen dat het een kostbaar hulpmiddel is met een grote potentie. Zij zouden er ook daadwerkelijk gebruik van maken wanneer zij het als nuttig ervaren of wanneer het een bepaalde behoefte kan vervullen. Ouderen stellen over het algemeen dat deze elektronische hulpmiddelen niet interfereren met dagelijkse activiteiten. Ook maken zij zich weinig tot geen zorgen wat betreft hun privacy. Domotica vergroot voor hen juist de ervaring van thuis als een plaats van significantie, en uniek persoonlijke en sociale betekenis. Ten slotte zien ouderen in dat er tijd en geld bespaard kan worden door ziekenhuisopname en -bezoek te verminderen, hetgeen dat zij zelf ook prefereren.
De mening van ouderen over domotica laat bovendien ook zien dat zij de kortere wachttijden en verbeterde toegang tot zorg als positieve uitkomsten van de implementatie van elektronische apparaten zien. De mening van ouderen over domotica laat zien dat deze hulpmiddelen aan een aantal specificaties moeten voldoen wat betreft gebruik en design om nuttig te zijn. Zo moet het aantal apparaten en kabels geminimaliseerd worden, de apparaten gemakkelijk te bedienen zijn, en de installatie gedaan worden op een aanvaardbare en onopvallende manier, die het gevoel van thuis niet aantast.
Zorgverleners zijn grotendeels positief over domotica en zien vele voordelen. Een groot gedeelte van hen is van mening dat deze elektronische hulpmiddelen kunnen helpen effectief en efficiënt te werken, en hun prestaties kan verbeteren, zonder dat de relatie met ouderen in gevaar komt. Ook stellen zij dat domotica helpt zorg te brengen op moeilijk bereikbare en afgelegen gebieden Zorgverleners hebben echter soms angst wat betreft veiligheid en betrouwbaarheid van domotica. Iets dat voor hen van groot belang hierbij is, is gedegen training van personeel en ondersteuning door een technisch team.
Daarnaast maken zij zich vooral zorgen wat betreft een mogelijke verstoring van routines en vergroting van de werkdruk. Zij stellen dat deze problemen opgelost kunnen worden door een goed design waarbij data samengevat en zo gepresenteerd wordt dat deze naadloos in hun routine past. Barrières voor de zorg hebben eveneens te maken met onzekerheid over coherente en duurzame service en businessmodellen. Ook spelen het gebrek aan financiële of andersoortige stimulans om domotica op te nemen, en het gebrek aan continuïteit met andere services een grote rol. Zorgverleners vragen om duidelijke communicatie en afgebakende verantwoordelijkheid tussen verschillende partijen. Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Een goede relatie tussen verzorger en hulpbehoevende is erg belangrijk voor succesvolle implementatie van domotica, aangezien de innovatie in kwestie alleen geaccepteerd wordt wanneer er sprake is van een vertrouwensband. Sowieso is acceptatie van deze elektronische hulpmiddelen door zorgverleners (en naasten) van groot belang voor de mening van ouderen over domotica.
Het succes van domotica is afhankelijk van de mate waarin het design en de implementatie ervan ouderen tot actieve participanten maakt in het monitoren en managen van hun gezondheid. Ouderen vragen beter geïnformeerd te worden over (de plaatsing van) elektronische apparaten en een betere integratie ervan in de zorg. Zo zouden zorgverleners in ieder geval algemene vragen over de technologie moeten kunnen beantwoorden.
Producenten vragen zich af hoe ze domotica moeten marketen en aan wie. Het ontbreken (of niet specificeren) van richtlijnen en beleid leidt tot moeilijkheden in het behouden van gedeelde inzet. Producenten worstelen allemaal met onzekerheden over wie er in de praktijk verantwoordelijk is voor de implementatie van deze elektronische apparaten. Een issue hierbij is het gebrek aan integratie in de zorg, waardoor er verschillende markten met verschillende regels en regulatie, en organen met professionele kennis ontstaan, en verschillende evaluatiecriteria, technische verwachtingen, fondsen en culturen bestaan. Producenten zouden zorgverleners en beleidsmakers graag meer betrokken zien bij domotica. Beleidsmakers zijn voor de verdere ontwikkeling en commercialisatie van domotica. Men maakt zich echter nog wel zorgen wat betreft gebruiksvriendelijkheid, betrouwbaarheid, privacy en betaalbaarheid, wat leidt tot een gebrek aan (duurzame) financiering.
Ondanks de voordelen van domotica is de implementatie nog niet zo wijdverspreid. De meningen van alle betrokken partijen (ouderen, zorgverleners, producenten en beleidsmakers) wat betreft de elektronische hulpmiddelen zijn allemaal (voorzichtig) positief. Deze meningen bestaan echter niet in een vacuüm, maar interacteren met elkaar. Alle partijen hebben bepaalde wensen wat betreft de rol van de anderen:
Het is van belang rekening te houden met de meningen en wensen van de betrokken partijen. Pas dan kan domotica zijn potentie waarmaken en ouderen bijstaan in het succesvol thuis oud worden.
Dit artikel is het derde deel van een serie.
Lees meer:
Deel 1 – Veranderingen in de ouderenzorg – aging in place
Deel 2 – Domotica in de ouderenzorg – kwaliteit van wonen en leven
Infographic – Infographic: domotica-implementatie in de ouderenzorg
Bronnen – Bronnen 3Bplus artikelen domotica
